Po zdrowie do wód
Żegiestów-Zdrój dobry na kości

Żegiestów-Zdrój to jedno z najmniejszych polskich uzdrowisk, usytuowane w Beskidzie Sądeckim, w najwęższym przełomie Popradu, który na tym odcinku stanowi granicę ze Słowacją.

Osada Żegiestów została założona 26 lipca 1575 roku przez biskupa Franciszka Krasińskiego. Uzdrowisko powstało jednak znacznie później, bo dopiero w 1846 roku. Wówczas Ignacy Medwecki, węgierski szlachcic, który w dolinie Szczawnego Potoku szukał rud żelaza, przypadkiem natrafił tam na źródła wód mineralnych. Wykonane badania chemiczne wykazały, że odkryte wody to szczawy alkaliczno-żelaziste. Nadano im nazwy...

Anna, Maria i Antonina

Był to początek intensywnego rozwoju miejscowości, której największy rozkwit przypadł na koniec XIX wieku. Wtedy powstawały nowe wille i pensjonaty (z tego okresu zachowała się jedynie willa Żegotka), zbudowano Dom Zdrojowy oraz otwarto linię kolejową Tarnów – Muszyna. W latach osiemdziesiątych XIX wieku do celów leczniczych zaczęto wykorzystywać również wody Popradu. Bardzo popularne stały się wówczas kąpiele w rzece. Kolejne złote lata rozwoju uzdrowiska przypadają na okres międzywojenny. Powstała po wojnie spółka Żegiestów-Zdrój podniosła uzdrowisko do rangi jednego z najlepszych w Polsce. Zbudowano Nowe Łazienki Mineralne i elektrownię, a miejscowość częściowo skanalizowano. W 1929 roku oddano do użytku największy obiekt – Nowy Dom Zdrojowy, istniejący do dziś w swoim oryginalnym kształcie (według projektu prof. Adolfa Szyszko-Bohusza). W tym czasie powstało wiele obiektów uzdrowiskowych, m.in. Zamek, Polonia, Światowid, Malutka, Orlątko, Sanato (dziś Cztery Pory Roku) i Biały Orzeł (obecnie poczta).
W 1936 roku wybudowano imponujące sanatorium...

Wiktor

Zakupem działki, na której stanął gmach, był zainteresowany sam Jan Kiepura. Ceny ziemi w Żegiestowie były jednak tak wysokie, że rywalizację wygrał koncern naftowy. Budynek powstał według projektu prof. Jana Bagieńskiego i stanowił absolutny przełom w architekturze uzdrowiskowej. W owym czasie był to jeden z najbardziej luksusowych budynków w Polsce – posiadał korty tenisowe, boisko, łazienki mineralne, a nawet własną stację benzynową. W 1938 roku został uznany za najbardziej nowatorski budynek w Polsce przez prestiżowe czasopismo "Architektura".
Obecnie sanatorium Wiktor jako jedyne w Żegiestowie prowadzi działalność uzdrowiskową. Niestety, ze względu na nierozstrzygnięte dotychczas sprawy spadkowe, dawny Dom Zdrojowy i Łazienki nie są udostępnione do zwiedzania i można je podziwiać jedynie z zewnątrz.
Duże, przestrzenne domy zdrojowe nadały Żegiestowowi specyficzny charakter, czyniąc z niego miejskie uzdrowisko w górach. Zabudowę wiejską spotkamy jedynie wzdłuż Żegiestowskiego Potoku (poza strefą uzdrowiskową). Warto zwiedzić dawną cerkiew św. Anny i św. Michała Archanioła (obecnie kościół rzymskokatolicki), zbudowaną w latach 1917–1925 w tradycji budownictwa cerkiewnego. Jest to budynek murowany z kamienia i cegły na planie krzyża z baniastymi kopułami. Z wyposażenia cerkiewnego pozostały jedynie barokowy kielich, rzeźbiony lichtarz paschalny i feretrony z ludowymi ikonami z XVII wieku.
Warto się wybrać na dwugodzinny spacer ścieżką przyrodniczą "Łopata polska". Jej nazwa wzięła się z ukształtowania terenu, wyrzeźbionego w tym miejscu przez malowniczo meandrujący Poprad, naturalną granicę z Republiką Słowacką (po drugiej stronie znajduje się "Łopata słowacka"). Ścieżka rozpoczyna się za uzdrowiskiem Wiktor i prowadzi wzdłuż brzegu rzeki przez osiem tematycznych przystanków opisujących awifaunę doliny Popradu. Występują tu liczne ptaki, takie jak dzięcioł (czarny, duży, zielony), kowalik, pluszcz, szpak i zimorodek. Nieuregulowany w okolicy Żegiestowa Poprad stwarza idealne warunki do migracji ryb, przez co jest wymarzonym miejscem dla miłośników wędkarstwa.

Warunki naturalne i profil leczniczy:

Gęste zalesienie, osłona przed wiatrem oraz bliskość rzeki ma wpływ na wytworzenie się w Żegiestowie specyficznego mikroklimatu o cechach złagodzonego klimatu alpejskiego. Kurort jest prawdziwą oazą ciszy i spokoju. Walory te w połączeniu z wartościowymi leczniczymi wodami mineralnymi predysponują Żegiestów-Zdrój do odegrania szczególnej roli w promocji zdrowia. Na leczenie uzdrowiskowe kieruje się tutaj osoby skarżące się na dolegliwości przewodu pokarmowego, układu oddechowego, układu moczowego i ze schorzeniami reumatologicznymi.

Mirek Osip-Pokrywka